Veteranen met therapieresistente posttraumatische stressstoornis (PTSS) die deelnemen aan het programma Horsepower van de Universiteit Utrecht blijken baat te hebben bij interacties met paarden. Dat stellen de onderzoekers van de Faculteit Diergeneeskunde nu 56 veteranen hebben deelgenomen.

Veteranen doorlopen hierbij een traject van twaalf weken, waarbij ze onder begeleiding in contact worden gebracht met paarden. De faculteit onderzoekt het effect van de interacties op de veteranen en ook hoe het welzijn van de paarden beïnvloed wordt. Ze gebruiken daarvoor vragenlijsten en meten fysiologische parameters.

PTSS is een angststoornis met symptomen als verstoorde nachtrust, herbelevingen, vermijden van prikkels en moeite met concentreren. Ook lichamelijke klachten en verslavingsproblematiek komen voor.

Op 18 januari vond een tussenevaluatie van het project plaats. Hierbij waren veel van de betrokken veteranen aanwezig, alsmede vertegenwoordigers van Defensie en H.K.H. Prinses Margarita de Bourbon de Parme, de beschermvrouwe van het project.

Chantal Kapteijn, onderzoeker aan de Faculteit Diergeneeskunde: "Uit de vragenlijsten blijkt dat de PTSS-symptomen bij de helft van de deelnemers significant afnam. Verder zien we dat de veteranen rustiger lijken te worden als ze met de paarden aan de slag gaan.

Het is nog te vroeg om volledig gevalideerde conclusies te trekken. Daarvoor moeten nog twee groepen veteranen dit jaar het programma doorlopen. Maar dit is een mooie tussenbalans: het is prachtig dat veel veteranen minder last gaan ervaren. Wat je ziet is dat paarden niet oordelen. Ze reageren simpelweg op het gedrag dat je laat zien. Daardoor kunnen de veteranen positieve ervaringen opdoen en veel leren over zichzelf, over de wijze waarop ze contact maken en communiceren.”

De onderzoekers kijken ook naar de effecten van interacties op de paarden. Zo worden onder meer de aanwezigheid van oxytocine en cortisol in het speeksel gemeten. Dat zijn welzijnsindicatoren vanwege hun rol in respectievelijk sociaal gedrag en stressreacties. Er zijn vooralsnog geen aanwijzingen dat de paarden stress ervaren, aldus Kapteijn. “We weten dat paarden die uit zichzelf veel tijd doorbrengen in de buurt van mensen ook meer oxytocine aanmaken dan paarden die dat niet doen, dus in ieder geval een deel van de paarden lijkt het contact met mensen als positief te ervaren.”

Projectleidster dr. Nienke Endenburg wil komende periode meer data verzamelen én het project verbreden. “Wij willen zoveel mogelijk veteranen helpen om beter om te kunnen gaan met de gevolgen van hun traumatische ervaringen. Daarvoor is het belangrijk dat deze interventie uiteindelijk ook gedragen en vergoed kan gaan worden door de zorgverzekeraars. En dus dat we de effectiviteit van het programma wetenschappelijk in kaart brengen.”

Endenburg wil het programma ook verbreden naar de familie van de veteranen. “Alles in deze vernieuwende interventie draait om contact. Tussen  mens en dier en tussen mensen. Therapieresistente PTSS vormt een zware belasting voor veteranen, maar ook voor hun familie en directe omgeving. We willen wetenschappelijk in kaart brengen welke effecten de interactie met paarden kan hebben op het complete gezinssysteem. Deze veteranen, en hun families en vrienden, verdienen alle steun die mogelijk is.”

Militairen kunnen ingrijpende gebeurtenissen beleven tijdens een vredesmissie of een uitzending naar een oorlogsgebied. Soms zijn deze ervaringen zo traumatisch, dat de veteraan er ook na afloop van de operatie onder lijdt. Naar schatting kampen in Nederland zo’n 5% van de 100.000 veteranen met PTSS. Een deel van hen hebben ondanks behandeling met bestaande therapievormen nog steeds klachten en zijn therapieresistent.

De Militaire Geestelijke Gezondheidszorg is betrokken bij het onderzoek. Het onderzoek kan nog deelnemers gebruiken. Voorwaarde is dat de betreffende veteraan therapieresistente PTSS heeft; ook mag hij of zij op dit moment geen andere behandeling volgen. Aanmelden kan door te mailen naar h-power@uu.nl.